Biobank Rode Kruis-Vlaanderen

Bij de verwerking van die donaties zijn er soms producten die niet geschikt zijn voor transfusie aan patiënten, bijvoorbeeld omwille van afwijkende laboresultaten of andere kwaliteitsafwijkingen. Daar-naast zijn er ‘restfracties’: delen van bloedgiften die niet of slechts in bepaalde mate gebruikt worden voor transfusie. Tenslotte zijn er nog de restanten van de bloedstalen, die overblijven na het uitvoeren van de verplichte testen. 
Deze ongeschikte producten, restfracties en stalen kunnen nog nuttig gebruikt worden. De Dienst voor het Bloed stelt ze daarom ter beschikking voor wetenschappelijk onderzoek, zowel intern als door derden. Universitaire onderzoekers, farmaceutische firma’s en biotech bedrijven hebben vaak nood aan deze producten om hun wetenschappelijk onderzoek uit te voeren.

Om dat te kunnen blijven doen in de toekomst, beschikt Rode Kruis-Vlaanderen sinds 13 april 2019 over een biobank. De Biobank stelt (mits toestemming van de donor) menselijk lichaamsmateriaal ter beschikking voor wetenschappelijk onderzoek. Via de Biobank dragen Rode Kruis-Vlaanderen, én jij als donor, bij aan het wetenschappelijk onderzoek in Vlaanderen. De doelstellingen en activiteiten van onze Biobank zijn concreet vastgelegd en kregen een gunstig advies van een erkend ethisch comité. De Biobank Rode Kruis-Vlaanderen werd bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezond-heidsproducten (FAGG) geregistreerd onder aanmeldingsnummer BB190034 (toegekend op 03/04/2019).

De doelstellingen van de Biobank van Rode Kruis-Vlaanderen, die goedgekeurd zijn door de ethische commissie onderzoek UZ/KU Leuven, zijn:
1. Algemeen doel: meer inzicht bekomen in medische aandoeningen en hun behandeling
2. Specifieke onderzoekstoepassingen: 
• Gebruik van bloedproducten (plasma, …) als matrix voor in-vitro-onderzoek en voor kwalifica-tie van biomoleculen
• Isolatie van cellen voor gebruik in celassays, celkweek*, celtherapie*, bestuderen van signaal-transductie
• Extractie van RNA en DNA met het oog op onderzoek naar welomschreven targetmoleculen
• Verwerking in groeimedia voor microbiologische toepassingen en voor cellen* en weefsels*
• Gebruik in testmethoden voor geneesmiddelen en medische hulpmiddelen (hemolyse, toxiciteit, potentie, degradatie, …)
• Gebruik als studie- of referentiemateriaal bij epidemiologisch onderzoek
• Onderzoek i.v.m. bloedtransfusie en bloodbanking
• Transplantatiegeneeskunde
• Immunogenetica
*enkel voor in-vitrotoepassing; het gebruik voor kweken van materiaal dat bestemd is voor toediening aan mensen is uitgesloten
Enkel wetenschappelijk onderzoek dat beantwoordt aan de algemene doelstelling en aan een (of meerdere) van de specifieke toepassingen komt in aanmerking voor terbeschikkingstelling van pro-ducten uit de Biobank Rode Kruis-Vlaanderen. Elke aanvraag wordt op basis hiervan beoordeeld door de beheerder van de biobank.

De Biobank Rode Kruis-Vlaanderen stelt enkel menselijk lichaamsmateriaal ter beschikking na toe-stemming van de donor. De medische vragenlijst die je als bloed-, plasma- en plaatjesdonor bij elke donatie invult bevat een verklaring. Daarmee geef je al dan niet je akkoord om materiaal van je dona-tie te gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek. Enkel met akkoord van de donor kunnen donaties die niet in aanmerking komen voor transfusie, restfracties van die donatie of reststalen verdeeld wor-den door de biobank. Daar kijken we strikt op toe door een grondig nazicht van elke medische vra-genlijst en een elektronisch controlesysteem bij de verwerking van de producten en de stalen. Wanneer de donor geen toestemming geeft, worden de ongeschikte producten, restfracties en stalen vernietigd. Voor de patiëntenstalen en orgaandonorstalen afkomstig van het Histocompatibiliteit en Immunogene-tica Labo van de Dienst voor het Bloed geldt dan weer dat die niet mogen gebruikt als de patiënt of donor daartegen verzet heeft aangetekend.

De producten die de biobank aflevert worden in regel geanonimiseerd. Dit wil zeggen dat het totaal onmogelijk gemaakt wordt om de herkomst ervan te kennen of te achterhalen. Daardoor is het ook onmogelijk om resultaten die voortkomen uit het wetenschappelijk onderzoek terug te koppelen naar de donor. Enkel in uitzonderlijke omstandigheden worden de biobankproducten gecodeerd afgeleverd. De producten of stalen dragen dan een unieke code waardoor je persoonsgegevens verbonden kunnen worden met de materialen en de testresul­taten. Er worden nooit directe identi­teitsgegevens van de donor meegedeeld.

De patiëntenstalen en orgaandonorstalen afkomstig van het Histo-compatibiliteit en Immunogenetica Labo van de Dienst voor het Bloed worden steeds gecodeerd afgeleverd. De identificatie van de betrokken patiënt en andere relevante gegevens worden in dit geval op een gecodeerde manier aan de onderzoeker doorgegeven. Omgekeerd kunnen bevindingen van het wetenschappelijk onderzoek die voor de patiënt van belang zijn teruggekoppeld worden.

Op 9 januari 2018 verscheen het koninklijk besluit betreffende de biobanken. Samen met de wet van 19 december 2008 (Wet inzake het verkrijgen en het gebruik van menselijk lichaamsmateriaal met het oog op de geneeskundige toepassing op de mens of het wetenschappelijk onderzoek) bepaalt dit konink-lijk besluit het wettelijk kader waarbinnen de terbeschikkingstelling van bloedproducten voor weten-schappelijk onderzoek vanaf 1 mei 2019 moet gebeuren. Conform deze wetgeving werd de Biobank Rode Kruis-Vlaanderen aangemeld bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezond-heidsproducten (FAGG). Het door het FAGG toegekende aanmeldingsnummer is BB190034.

Contactgegevens

De Biobank Rode Kruis-Vlaanderen stelt enkel producten ter beschikking voor wetenschappelijk on-derzoek (cfr. het wettelijk kader over de biobanken en het verkrijgen en het gebruik van menselijk lichaamsmateriaal met het oog op het wetenschappelijk onderzoek).

Daarnaast stelt de Dienst voor het Bloed bloedproducten en -stalen ter beschikking van medische la-boratoria of onderzoekscentra voor de validatie van testsystemen e.d. of aan onderwijsinstellingen voor didactische activiteiten. In grote lijnen gebruiken we hiervoor dezelfde werkwijze en dezelfde prin-cipes als voor de biobank. We kijken strikt toe op de toestemming van de donor, beoordelen de doel-stelling van het gebruik en anonimiseren de producten voor externe gebruikers.