Opvang van verzoekers om internationale bescherming

• De opvang van verzoekers gebeurt in collectieve en individuele opvangstructuren.
• Zij vormen samen het opvangnetwerk. Fedasil is het Federaal Agentschap voor Opvang van Verzoekers om internationale bescherming en coördineert het netwerk. 
• Rode Kruis-Vlaanderen/Croix Rouge de Belgique Communauté Francophone is de grootste opvangpartner van Fedasil en baat in opdracht van de overheid collectieve opvangcentra uit. Andere opvangpartners zijn onder andere Caritas, Samusocial, privé-aanbieders (niet-exhaustief). 
• Er zijn ook individuele opvangplaatsen in België. Dat zijn woningen uitgebaat door een OCMW of een NGO. Enkel mensen die voldoen aan bepaalde criteria kunnen in een individuele opvangplaats verblijven. Rode Kruis-Vlaanderen organiseert zelf geen individuele opvang
• Hoeveel verzoekers zijn er in België en hoeveel opvangcentra zijn er? Deze informatie vind je vinden via de site van Cijfers | Fedasil.

Het Rode Kruis zet zich al jaren in voor verzoekers – nationaal en internationaal. In 1989 vroeg de Belgische overheid het Rode Kruis mee te werken aan de opvang in België. Daarop sloten het Belgische Rode Kruis en de Belgische overheid een overeenkomst af voor de opvang van verzoekers.

In deze overeenkomst staat vastgelegd hoe we de opvang organiseren en wie welke verantwoordelijkheden heeft. Zo draagt de overheid de kosten – tot een vooraf bepaald bedrag. Rode Kruis-Vlaanderen gebruikt geen eigen middelen of werft geen publieksfondsen voor de opvang van verzoekers om internationale bescherming.

In een opvangcentrum ontvangen bewoners “materiële hulp”. Dat betekent dat zij onderdak, maaltijden, kleding en toegang tot sanitaire voorzieningen krijgen. Deze ondersteuning wordt vaak omschreven als “bed-bad-brood”. Daarnaast krijgen ze ook begeleiding, de vierde 4 B naast “bed-bad-brood”. Dit omvat begeleiding in de procedure voor het verzoek om internationale bescherming naast psychosociale en medische ondersteuning waar nodig.

Een bewoner heeft recht op materiële hulp als deze een lopende procedure verzoek om internationale bescherming heeft. Het recht daartoe wordt geopend bij het doen van een verzoek om internationale bescherming te Brussel bij de bevoegde instantie (Dienst Vreemdelingenzaken) en vangt aan van zodra een verzoeker opvang vraagt en toegewezen wordt door Fedasil aan een opvangcentrum. Dit recht loopt tot de procedure is afgerond en de bewoner al dan niet (tijdelijke) bescherming ontvangt van de Belgische overheid.

De beslissing om ergens een opvangcentrum te openen ligt bij de federale overheid. Naargelang de noden kan er gezocht worden naar nieuwe sites of gebouwen. 

Bij de mogelijke komst van een opvangcentrum in een gemeente contacteert de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie de burgemeester die deze hierover informeert. 

Eenmaal het Rode Kruis-Vlaanderen aangeduid is om het nieuwe opvangcentrum uit te baten, zullen wij een samenkomst inplannen met alle betrokken partijen. We vinden het belangrijk om met alle partijen een positieve en constructieve samenwerking op te zetten. 

Er wordt afgestemd over de opbouw en opening van het opvangcentrum, een communicatieplan- en strategie, de samenwerking met verschillende andere gemeentelijke actoren (brandweer, politie, dienst burgerzaken, scholen, …).

Het Rode Kruis-Vlaanderen en de gemeente/steden stellen samen een communicatieplan op. Het is belangrijk dat de buurtbewoners correct en volledig geïnformeerd worden over de komst van een opvangcentrum. 

Zowel via de kanalen van het Rode Kruis-Vlaanderen als die van de gemeente kan er vervolgens gecommuniceerd worden. In overleg met de gemeente of stad wordt bepaald wie welke taak op zich neemt.

Een opvangcentrum is een site/gebouw dat opgezet wordt als een woon-en leefomgeving voor een groep mensen. Dit betekent dat er zowel ruimtes voorzien worden voor bewoners als voor personeel. 

Rode Kruis-Vlaanderen voorziet in een opvangcentrum in de vier B’s: bed, bad, brood en begeleiding. Dat betekent dat zij een dak boven hun hoofd krijgen, de mogelijkheid om te voorzien in persoonlijke hygiëne, drie maaltijden per dag en begeleiding en ondersteuning tijdens hun verblijf in het opvangcentrum. 

Leven in een collectief opvangcentrum kan een hele uitdaging zijn voor de bewoners. Als bewoner leef je in gemeenschap met mensen uit verschillende werelddelen, uit andere culturen en met een diversiteit van talen.  Daarom zijn er regels en afspraken nodig. Deze zijn vervat in een huishoudelijk reglement. Een informatiebrochure licht iedere nieuwkomer in zijn eigen taal in over diens rechten en plichten en de huisregels.

Bij het organiseren van de opvang gunnen we bewoners zoveel mogelijk privacy in hun tijdelijke thuis. , Maar niet iedereen heeft een eigen kamer. Dat laat de infrastructuur van de centra niet toe. Alleenstaanden delen meestal een vrouwen- of mannenkamer. Een gezin krijgt een eigen kamer. 

In een opvangcentrum proberen we steeds een goede combinatie van groepen te hebben. Zo zal er een mix van alleenstaanden en gezinnen verblijven.  In sommige centra worden ook niet-begeleide minderjarigen opgevangen. Dit vergt een gespecialiseerde begeleiding en infrastructurele mogelijkheden om deze jongeren hun eigen ruimte te geven, niet gemengd met volwassen bewoners. . We zetten eveneens in op een goede mix van nationaliteiten. Vaak heb je in een opvangcentrum meer dan 25 verschillende nationaliteiten onder één dak. 

Verzoekers om internationale bescherming beslissen of ze zelfstandig gaan wonen of nood hebben aan onderdak in een collectieve opvangstructuur. Bewoners kunnen niet kiezen in welk opvangcentrum zij zullen verblijven. De beschikbare plaatsen bepalen waar men zal terechtkomen. Komt er een bed vrij in een opvangstructuur, dan wijst de dienst Dispatching van Fedasil deze plaats toe aan een verzoeker om internationale bescherming.  De toewijzing wordt zo goed mogelijk afgestemd op de noden van de bewoner, zoals specifieke medische noden of in functie van gezinshereniging. Het recht op opvang is voor de duur van de asielprocedure. Eens de bewoner een verblijfsrecht heeft, wordt hij verwacht de opvang te verlaten. 

In eerste instantie bieden we bewoners de nodige rust en tijd om zich thuis en veilig te voelen. Daarna wordt er vanuit de begeleiding gekeken naar de noden en vragen die een bewoner heeft. Het inzetten op zelfredzaamheid van de bewoners in de nieuwe leefomgeving is een belangrijk principe. Volwassen bewoners krijgen altijd de mogelijkheid om taalonderwijs te volgen en minderjarige bewoners trachten we zo snel mogelijk te laten starten in het regulier onderwijs. Daarnaast zijn er voor volwassen bewoners ook vele andere opleidingen die zij kunnen volgen om zo hun competenties te ontwikkelen of te versterken. Ook kunnen bewoners hun weg vinden op de arbeidsmarkt of zich als vrijwilliger inzetten bij een organisatie. 

In een opvangcentrum werken we vanuit een integrale benadering: iedere begeleider volgt bewoners op, organiseert activiteiten en helpt met de praktische en logistieke organisatie van het centrum. Zo blijft iedereen betrokken bij alle aspecten van de opvang.

Voor bepaalde taken in het centrum zijn medewerkers met een bepaalde expertise, zoals medisch, logistiek, procedure aangeworven. 

Een centrummanager, samen met één of meerdere adjuncten, leidt het centrum en het team. 

In een opvangcentrum zijn vrijwilligers altijd welgekomen. Deze kunnen ingezet worden voor een grote variëteit aan taken, van klusjes uitvoeren en fietsen herstellen tot praatgroepen leiden of voetballen met bewoners. Het opvangcentrum bekijkt steeds samen met een kandidaat-vrijwilliger wat diens vaardigheden zijn en welke noden het opvangcentrum heeft. 

Uiteraard. Een opvangcentrum kan niet alles alleen doen en maakt deel uit van de maatschappij. Daarom zijn we ook aangewezen op andere organisaties en partners die hun eigen expertise hebben. Zo is dat het geval voor medische hulpverlening met externe zorgverstrekkers, of voor de catering in het opvangcentrum. 

Maar deze partnerschappen reiken verder dan dat.  De opvangcentra gaan in gesprek met (lokale) organisaties die een ondersteunende rol kunnen uitoefenen om zo tot een doelgerichte en vruchtbare wisselwerking te komen. 

Het opvangcentrum streeft ook een sterke verankering in de buurt na.  We streven naar een optimale communicatie en positieve wisselwerking. Vanuit hun open identiteit willen de opvangcentra de interactie van de bewoners met de omgeving aanmoedigen.  We organiseren activiteiten voor de buurt en haar buurtbewoners en houden geïnteresseerden op de hoogte van het reilen en zeilen van het opvangcentrum via een Facebookpagina.

Dat is moeilijk te zeggen op voorhand. Als een opvangcentrum op zoek is naar bepaalde goederen voor haar werking of ter ondersteuning van de bewoners, zal zij hiervoor een oproep lanceren via haar eigen Facebookpagina. 

Zelf spontaan spullen aanbieden aan het opvangcentrum is geen goed idee, omdat het centrum deze niet altijd zal kunnen gebruiken. 

Wij zijn mogelijks ook in het centrum in jouw buurt nog op zoek naar collega’s, zoals klusjesman/vrouw, logistiek medewerker, (nacht-)begeleider, medisch begeleider, administratief medewerker, adjunct-manager en centrummanager.   

Stel je vandaag nog kandidaat Solliciteren kan via de jobsite van Rode Kruis-Vlaanderen.

Dat kan zeker! Wij zijn steeds op zoek naar helpende handen. Stel je kandidaat door jezelf even voor te stellen en aan te geven wat je graag zou doen, via mail op opvangasielzoekers@rodekruis.be. 

Je kan rechtstreeks contact opnemen met een opvangcentrum in je buurt. De contactgegevens van alle opvangcentra vind je hier.

Elk opvangcentrum heeft een eigen Facebookpagina. Daar posten zij updates uit het centrum, kondigen zij interessante evenementen aan, en kan je eventuele oproepen terug vinden.